1.     Улуустааҕы оскуолаҕа киириэн иннинээҕи саастаах оҕолорго

 «КУОЛУ-2021» күрэх балаhыанньата

Сыала:
- төрөөбүт тылга тапталы иңэрии;
- оҕолор бэйэлэрин санааларын дьону-сэргэни итэҕэтэр гына, төрөөбүт тылларынан хомоҕойдук этэ үөрэнэллэригэр эйгэни тэрийии;
- санааны сааhылаан этэргэ, тыл культуратыгар уhуйуу.
Кыттаааччылар: 6-7 саастаах улахан бөлөх оҕолоро /Кыттааччы сахалыы таҥастаах буолара ирдэнэр./
I түhүмэх –Остуоруйалары төһө билэҕин (саха,хотугу норуоттар остуоруйалара)

1. «Бэйбэрикээн эмээхсин» (саха остуоруйата)
2. «Кэҕэ» (ненец остуоруйата)
3. Ыт иччитин хайдах көрдөөбүтэ (ненец остуоруйата)
4. «Куоска уонна кутуйах» (И.Мигалкин)
5. «Өҥөй Бөтүүк» (саха остуоруйата)
6. «Дьэрэкээн оҕолор» (саха остуоруйата)
7.  «Кутуйахтаах тайах» (саха остуоруйата)
8. «Муммут уолаттар» (саха остуоруйата)
9. «Куобах кутуруга суох буолбута» (саха остуоруйата)
10.  «Өйдөөх дьадьаҥы бааһынай» (саха остуоруйата)

I түһүмэх ирдэбилэ:

• оҕо биир остуоруйаны талан кэпсиир
• остуоруйаны кэпсиирин видеоҕа устан YouTube каналга угуллар, ссылката сайаапкаҕа ыйыллар, видеосюжет иннигэр оҕо аата, уһуйаана, бөлөҕө, саастара,остуоруйа ыйыллар.

Сыаналааһын:
- Оҕо остуоруйа ис хоhоонун арыйан кэпсиир.
- биир ситимнээх, ис иһиттэн тахсан иһэр ( логичная последовательность) кэпсээни оҥорор.
- Оҕо саҥарар саҥата сайдыбыт, тылын саппааһа баай, кэпсээнин уус-уран ойуулуур-дьүһүннүүр тылларынан киэргэтэр.
- Холкутук туттан туран кэпсиир, эмоциональнай күүрүүнү сатаан көрдөрөр,артистичнай.

II түhүмэх- сомоҕо домоҕу быһаарыы
Сомоҕо домоҕу быһаарыы ирдэбиллэрэ:
- сомоҕо домох суолтатын чопчу быһаарар, сирэй суолтатыттан ис санаата уратытын быһаарар.
- Сомоҕо домоҕу туһанан этии оҥоруу.
III түhүмэх- эргэрбит тылы быhаарыы
Программаҕа киирбит айымньылартан эргэрбит тыллары быhаарыы.
Эргэрбит тыл суолтатын билии ирдэбиллэрэ:
- Сахалыы уустук тыл суолтатын чопчу быһаарар тыллары булар, бэйэтин санаатын толору этэр
- Тыл туттуллар эйгэтин билэр
II, III түhүмэх ватсабынан видеовызов нөҥүө ыытыллар (1 ыытааччы,3 дьүүллүүр сүбэ чилиэннэрэ, үстүү кыттааччы оҕо)
Кыайыылааҕы быhаарыы: «Бастың куолуhут», 1-2-3 миэстэлэр, «Тобулла5ас толкуйдаах», «Хомо5ой тыллаах» анал ааттар. Кыттааччыларга барыларыгар сертификат
Детсад аайыттан 1 оҕо кыттар.
Кыттыы иһин усунуос – 100 солк.
Сайаапкаҕытын олунньу 25 күнүгэр дылы teremok-igidey@mail.ru ыытаҕыт.
Билсэр телефон: 23-437;  Аргунова Мария Ивановна - 89627356718

2. Улуустаа5ы «КУОЛУ-2021» детсад иитээччилэригэр

 тыл этиитигэр күрэхтэрин балаhыанньата

Сыала:
- иитээччи төрөөбүт төрүт тылы билиитин-көрүүтүн (өс хоһооннору, сомоҕо домохтору, эргэрбит тыллары) дьоҥҥо-сэргэҕэ итэҕэтэр гына тиэрдэрин, хомоҕойдук айан кэпсиирин ситиһии

Кыттаааччылар: Улуус уһуйааннарыттан биирдии иитээччи /Кыттааччы сахалыы таҥастаах буолара ирдэнэр./
I түhүмэх – Өс хоһоон ис хоһоонугар олоҕуран остуоруйа айыы
I түһүмэх ирдэбиллэрэ:

• Талан ылбыт өс хоһоонун туһанан остуоруйа айан кэпсээһин
• остуоруйа кэпсиирин видеоҕа устан yotube каналга угуллар, ссылката ыытыллар, видеосюжет иннигэр иитээччи аата, уһуйаана ыйыллар.

II түhүмэх- сомоҕо домоҕу быһаарыы
Сомоҕо домоҕу быһаарыы ирдэбиллэрэ:
- сомоҕо домох суолтатын чопчу быһаарар, сирэй суолтатыттан ис санаата уратытын быһаарар
- Сомоҕо домоҕу туһанан этии оҥоруу
III түhүмэх- эргэрбит тылы быhаарыы
Эргэрбит тыл суолтатын билии   ирдэбиллэрэ:
- Сахалыы уустук тыл суолтатын чопчу быһаарар
- Тыл туттуллар эйгэтин билэр
II, III түhүмэх zoom платформаҕа ыытыллар

Кыайыылаа5ы быhаарыы: «Бастың куолуhут», 1-2-3 миэстэлэр, «Тобуллаҕас толкуйдаах», «Хомоҕой тыллаах» анал ааттар. Кыттааччыларга барыларыгар - сертификат

Детсад аайыттан 1 иитээччи кыттар.
Киирии усунуос – 100 солк.
Сайаапкаҕытын олунньу 25 күнүгэр дылы teremok-igidey@mail.ru ыытаҕыт.

Билсэр телефон: 23-437;  Аргунова Мария Ивановна - 89627356718

3. Алын сүһүөх уолаттарыгар кэтэхтэн республикатааҕы «Куолу-2021» араатардар күрэһин балаһыанньата.

Үлэлэр кулун тутар 1 күнүгэр диэри хомуллаллар: ватсабынан: 89627376836, 89248776053 эбэтэр эл. почтанан lara.antoeva@mail.ru
Кыттааччылар: 2 - 4 кылаас уолаттара
Күрэс усулуобуйата:
Кыттааччы бэриллибит 17 тиэмэттэн биири талан сахалыы тылынан бэйэтин билиитин-көрүүтүн, санаатын бар дьоҥҥо иһитиннэрэр.
Күрэс ирдэбилэ:
Кыттааччы талбыт тиэмэтин видеоҕа көстөн туран өйтөн кэпсиир. Аатын, оскуолатын, кылааһын, тиэмэтин толору этэрэ ирдэнэр. Тыл этии 5 мүнүүтэттэн уһаабат.
Тыл этиини сыаналыыр кэриҥнэр:
Ø уустаан-ураннаан этии;
Ø ис хоһоонун арыйыы;
Ø тыл этии ырааһа;
Ø истэр дьон болҕомтолорун тардыыта;
Ø дьону итэҕэтиитэ;
Ø тыл этээччи туттан-хаптан турара, таҥаһа –саба.
Наҕараадалааһын:
Дьүүллүүр сүбэ быһаарыытынан муҥутуур кыайыылаахха “Бастыҥ куолуһут” кылаан аат; 1, 2, 3 үрдэллэр; “Хомоҕой тыллаах”, “Кэрэхсэбиллээх кэпсээччи”, “Кэскиллээх куолуһут” анал ааттар туттарыллаллар.

Тыл этии тиэмэлэрэ:
1.Учуутал үтүөнү түстээччи.
2. Кинигэ киһи үтүө сүбэһитэ.
3. Оскуоланы тоҕо «иккис дьиэм» диибитий?
4. Сотовай телефон туһата уонна буортута.
5. Υрүҥ ас туһата.
6. Буортулаах дьаллыктар тустарынан мин санаам.
7. Ким доҕордоох – ол дьоллоох.
8. Булт – саха төрүт дьарыга.
9. Иллэҥ кэми сөпкө аттарыы туһата.
10. Мин нэһилиэк баһылыга эбитим буоллар.
11. Аныгы уол хайдах буолуохтааҕый?
12. Мин – ыал аҕата буоллахпына.
13. Сүөһүнү иитии наада дуо?
14. Айылҕаны харыстааһын.
15. Таатта – ытык дойду.
16. Э.К.Пекарскай диэн кимий?
17. Улуу Кыайыы 75 сыла.

Билсэр телефон: 79241672775 Антоева Лариса Ивановна

4. «Куолу-2021» сахалыы тылынан республикатааҕы дистанционнай араатардар күрэстэрин балаhыанньата

Күрэскэ үлэлэри ылыы кэмэ: олунньу 13 күнүттэн 25 күнүгэр диэри
Кыттааччылар: республика оскуолаларыттан кыайбыт оҕолор (икки бөлөҕүнэн 5-7, 8-11 кылаас үөрэнээччилэрэ).
Кыттааччылартан ирдэнэр: сахалыы таҥас.
Сайаапкалары олунньу 25 күнүгэр 2021 с. диэри маннык аадырыска ылабыт: kuolu2021@mail.ru Сайаапканы кытта оҕо тыл этиититин видеоҕа устан ҮouТube-ка укпут сыылкатын ыытар.
Тыл этии ирдэбиллэрэ:
- Бэриллибит 12 тематтан оҕо биир сөбүлээбит тематын талан араатардаабытын видеоҕа устан ҮouТube-ка угар. Видео сыылкатын сайаапканы кытта ыытар. Кыттааччы талбыт тиэмэтин видеоҕа көстөн туран өйтөн кэпсиир. Аатын, оскуолатын, кылааһын, тиэмэтин толору этэрэ ирдэнэр. Тыл этии 5 мүнүүтэттэн уһаабат.
- Ис хоhооно - теманы толору арыйыы, тыл этээччи бэйэтин санаата, билиитэ-көрүүтэ, истээччини итэҕэтиитэ.Тутула (композицията) - тыл этиини саҕалааhын, тиэкис чаастарын сатабыллаахтык аттарыы, араас ньыманы, ритoрическэй (стилистическэй) фигуралары табыгастаахтык туhаныы, тыл этиини түмүктээhин.
- Тыл культурата - тыл литературнай нуорматын тутуhуу, тылын баайа, тыл этии стилигэр төhө сөп түбэhэрэ, араас уус-уран ойуулуур-дьүhүннүүр ньыманы туhаныы.
- Тыл этии техниката интонацията, дикцията, тыл этии тэтимэ, куолас эгэлгэтэ. Тыл этии иэйиитэ, истээччини итэ5этиитэ.
- тыл этээччи туттан-хаптан турара (жесты, мимика)
- Кыттааччы тас керунэ, сахалыы танас.
Наҕараадалааһын: Тыл этии түмүгүнэн «Бастыҥ куолуhут», 1,2,3 миэстэлэр, «Хомоҕой тыллаах», «Айар алыптаах», «Тобуллаҕас толкуйдаах» анал ааттар туттарыллаллар.
                      Тыл этиитин тиэмэлэрэ:

1. Саха тылын инники кэскилин туhунан эн санааҥ?
2. Н.Е.Мординов – Амма Аччыгыйа – саха народнай суруйааччыта.
3. А.Ф.Бояров – бастакы нарком.
4. Олоҥхо тыла – саха омук бастыҥ баайа.
5. .Дьиэ кэргэҥҥэ ийэ оруола.
6. Ыал-аҕатынан киэн туттабыт.
7. А.А.Иванов – Күндэ уран тыл маастара.
8. Ыччат- норуот инники кэскилэ.
9. Ийэ дойдуга бэриниилээх сыһыан.
10. Айылҕаны харыстааhын хас биирдии киһи ытык иэһэ.
11. Д.К.Сивцев-Суорун Омоллоон Социалистическай үлэ геройа.
12.  Доруобуйаҕын эдэргиттэн харыстаа.

Билсэр телефон: 89681551970 Ефимова Варвара Константиновна

5. Республиканский конкурс юных ораторов на русском языке «Куолу-2021»

Цель Конкурса – пропаганда культуры публичного выступления, выявление и поддержка талантливых учащихся, мотивированных к углублённым занятиям словесностью.
Конкурс проводится среди учащихся 5–11 классов образовательных организаций Республики Саха (Якутия) по следующим возрастным категориям: 5-8 классы, 9-11классы. 
Порядок и сроки проведения Конкурса
1.1 Участие в Конкурсе добровольное.
1.2 В рамках Конкурса участникам предлагается подготовить собственное монологическое выступление на предложенные организаторами темы.
1.3 до 25 февраля 2021 года выслать по адресу электронной почты moslovoigidey@gmail.com  с пометкой «Куолу на русском языке» заявку, оформленную по образцу. Кроме этого, необходимо предоставить организаторам ссылку на опубликованный на ҮouТube видеофайл с записью ораторского выступления каждого участника на одну из тем, предложенных в п. 6 настоящего Положения (по выбору) или отправить видео по мессенджеру WhatsApp на номер 9245913820. Длительность видеоролика – не более 5 минут.
1.4 В письме с заявкой приводится гиперссылка для скачивания видеофайла, размещённого в «ҮouТube». Видеофайл должен быть доступен для скачивания по гиперссылке.
1.5 На основании просмотренных видеороликов жюри Конкурса определяет победителей и призёров.
 Критерии оценки выступления участников Конкурса 

• идеи – содержание речи, ее соответствие заявленной теме, логика и аргументированность, наличие у оратора собственной оригинальной позиции по данному вопросу;
• композиция – наличие ясно выделяемых частей речи: обращение, разделы основной части, заключение с выводами и возможным эмоциональным призывом;
• эмоциональность, энергетика, умение создать нужное настроение аудитории;
• словесное наполнение речи – правильность, чистота, выразительность, богатство, оригинальность;
• синтаксис – правильное конструирование фраз и соединение слов, уместное использование фигур речи;
• произношение – деление речи на такты, паузация, темп и ритм, логические ударения, интонирование текста, дикция, звучность голоса, тембр;
• язык телодвижений или ораторская пластика (поза, жесты, мимика);

Награждение участников и победителей конкурса
1 Все участники Конкурса получают сертификаты участников.
2 Учителям (руководителям), подготовившим участников, вручаются благодарственные письма.
3 По результатам республиканского этапа определяются призовые места, участники, занявшие их, награждаются дипломами.
4 Возможно также награждение участников конкурса, наиболее ярко проявивших себя в одном из аспектов выступления (эмоциональность, драматизм, оригинальность, изобретательность, артистическая выразительность и т.д.); решение о дополнительных номинациях принимается жюри в ходе финального этапа.
 Темы выступлений для Конкурса:

1. Самостоятелен ли современный человек, или он целиком зависим от соцсетей?
2. Кто сегодня настоящий друг? Может ли он быть виртуальным?
3. Слово – самый совершенный подарок Бога человеку (Н.В. Гоголь).
4. Правильно ли говорят, что за зло надо платить добром?
5. Вдвойне получает тот, кто умеет благодарить.

Контактный телефон: 79245913820 Дягилева Саргылана Семеновна

6. Республиканский конкурс юных ораторов на английском языке «Куолу-2021»

Главной целью Конкурса является интеллектуальное, творческое и эстетическое развитие обучающихся через усвоение навыков публичного выступления на английском языке.
Конкурс проводится среди учащихся 5–11 классов образовательных организаций Республики Саха (Якутия) по следующим возрастным категориям: 5-6 классы, 7-8 классы, 9-11классы.
           Для участия в Конкурсе участникам до 25 февраля нужно выслать по адресу электронной почты gabyshal63@mail.ru с пометкой «Куолу на английском языке» заявку, ссылку на опубликованный на YouTube видеофайл с записью ораторского выступления участника или отправить видео по мессенджеру WhatsApp на номер 89644185694. Длительность видеоролика – не более 5 минут.
           В письме с заявкой приводится гиперссылка для скачивания видеофайла, размещённого в «YouTube». Видеофайл должен быть доступен для скачивания по гиперссылке до 2 марта 2021 г.
           На основании просмотренных видеороликов жюри Конкурса определяет победителей и призёров.

 Критерии оценки выступления участников Конкурса на английском языке.
Критериями оценки публичного выступления на английском языке являются:
1. Соответствие содержания теме выступления.
2. Композиция речи.
3. Логичность выступления.
4. Языковая сторона выступления.
5. Техника речи.

Темы выступлений:
5-6 классы
1.     Why do we need friends?
2.     Who I’m proud of.
3.     What do you like about school?
4.     How do children spend their free time nowadays?

7-8 классы
1.     The place where I want to live.
2.     What is happiness for you?
3.     Instagram vs TikTok: which is better?
4.     Nothing is more important that friendship.

9-11 классы
1.     What is the difference between pessimists and optimists?
2.     Do you prefer to solve problems by yourself or to get help?
3.     Distance learning is the best form of education.
4.     What careers modern teenagers prefer to choose.

Контактный телефон: 89644185694 Габышева Александра Васильевна

«Бастыҥтан бастыҥ Куолуһут»

Дебат ыытыллар күнэ: кулун тутар 2 күнэ 2021с.

 Сахалыы, нууччалыы, английскайдыы тыл этии күрэстэриттэн, бары бөлөхтөртөн 6 бастыҥ кыттааччы талыллан, олоххо баар проблемаларга сахалыы тылынан санааларын этэллэр. Ордук көхтөөхтүк, ураты ис санаалары этии иһин  баал ааҕыллан муҥутуур кыайыылаах быһаарыллар.
Дебат Zoom платформаҕа ыытыллар.



7. “Дьиэ кэргэн бырайыага” республикатааҕы кэтэхтэн күрэс балаһыанньата
Сыала: оҕону дьиэ-кэргэҥҥэ араас тылынан сайа саҥарарын, санаатын тиэрдэрин иитии, дьиэ- кэргэн иитэр-үөрэтэр эйгэҕэ быстыбат ситимин бөҕөргөтүү. 
Күрэскэ үлэлэри ылыы кэмэ: олунньу 13 күнүттэн 25 күнүгэр диэри
Кыттааччылар: оскуолаҕа уерэнэр оҕолоох (оҕолордоох) республика дьиэ кэргэттэрэ
Бырайыак ис хоһооно - дьиэ кэргэнинэн оҕо тылын, саҥарар саҥатын сайыннарыыга, дьиэ кэргэн ураты дьарыгын, оҕону иитиигэ сурун ньымаларын, дьиэ кэргэн традицияларын кердерер презентация Power Point онорон 66zakharova@gmail.com  “Куолу дьиэ кэргэн” диэн пометкалаах ыытаҕыт
Наҕараадалааһын: Күрэс түмүгүнэн “Оҕо иитиитигэр бастыҥ бырайыак ”, 1, 2, 3 степеннээх дипломнар, анал ааттар туттарыллаллар.
 Улуус оскуолаларын төрөппүтүн комитеттара, иитэр үлэҕэ директоры солбуйааччылар, социальнай педагогтар оскуолалартан дьиэ кэргэттэр кытталларыгар быһаччы үлэлэһэллэр.
Билсэр телефон: 79241643643 Захарова Анастасия Константиновна
               

8. «Куолу-2021» сахалыы тылынан республикатааҕы улахан дьонно
дистанционнай араатардар күрэстэрин балаhыанньата
 Күрэс сыала:
-Этээччи тѳрѳѳбүт тѳрут тылынан санаатын толору этэр эйгэтин тэрийии 
-Тыл этии, саха тылын культуратын сайыннарыы, үрдэтии.
Кыттааччылар: Таатта улууhугар ханнык баҕарар эйгэҕэ үлэлиир улахан дьон.
Кыттааччы сааhа хааччаҕа суох.
Кыттааччылартан ирдэнэр: 100 солк усунуос. Сайаапкалары олунньу 25 күнүгэр 2021 с. диэри маннык аадырыска ылабыт: igidey-school@mail.ru  Сайаапканы кытта кыттааччы тыл этиититин видео5а устан ҮouТube-ка укпут сыылкатын ыытар.

Тиэмэлэр:

1.        А.Ф. Бояров – 125 сылыгар аналлаах «Алексей Федотович Бояров – бастакы нарком»
2.        Тыа сирин олоҕун тупсарыыга саҥалыы кѳрүүлэр
3.        Таатта-олоҥхо биhигэ
4.        Сиэрдээх-майгылаах буолуу олох ирдэбилэ.
5.        2021 сыл – «Доруобуйа» сылыгар эн этиилэрин.
Билсэр телефон: 79644218822 Пахомова Софья Семеновна